Text English
Prezentacje
Materiały
Przypadki
Powrót

Aktualności


 

Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania
im. Leona Koźmińskiego
Wydział Zarządzania

Zarządzanie międzynarodowe
Dr hab. J. Cieślik

             

Wykład  w semestrze letnim, luty - czerwiec 2008. Terminy patrz zakładki na lewej kolumnie.
Dyżury poniedziałek, g. 14.30 - 16.30, p. B-28

Strona główna / Programy dydaktyczne / Zarządzanie międzynarodowe, Dr hab. Jerzy Cieślik / Bezpośrednia obecność na rynkach międzynarodowych / Materiały / W spółce na Ukrainie
W spółce na Ukrainie
Źródło: Rzeczpospolita
 
Rzeczpospolita 26.10.2004, s.F12

W jakiej formie uruchomić działalność gospodarczą u wschodnich sąsiadów


W spółce na Ukrainie

Od tego roku na Ukrainie obowiązuje nowy kodeks cywilny. Muszą o tym pamiętać działający tam przedsiębiorcy, ponieważ reguluje on wiele dziedzin gospodarczych. Przedstawiamy najbardziej interesujące przepisy tego obszernego aktu prawnego. Szczególną uwagę zwracamy na przepisy o osobie prawnej, w tym o spółkach.

GRAŻYNA DZWONKOWSKA, ALINA BOSAK


Potężna ustawa powstawała ponad 10 lat. Jej autorzy objęli regulacją niemal wszystkie dziedziny życia społecznego (znajdziemy tam zarówno definicję majątku, jak i przepisy dotyczące aborcji). Kodeks (ustawa) wymusił też nowelizację wielu innych ustaw.

Wśród nowych dla Polaków terminów, jakie pojawiają się w kodeksie, jest m.in. zwyczaj, który może regulować cywilne stosunki (np. zwyczaj biznesowego obrotu). Definiuje się go jako "regułę postępowania, nieokreśloną aktami cywilnego ustawodawstwa, lecz przyjętą w określonej sferze cywilnych stosunków". Zwyczaj oczywiście nie może być sprzeczny z prawem.

Mimo takich osobliwości ustawa, choć napisana w typowym dla Ukraińców kwiecistym stylu, jest bardziej czytelna niż wiele polskich aktów prawnych.

SPÓŁKA CZY INSTYTUCJA

Przedsiębiorcę zainteresuje już pierwsza księga kodeksu cywilnego, bo zawarty w niej rozdział drugi dotyczy osoby fizycznej i prawnej, czyli również spółek, które są najpopularniejszą formą działalności gospodarczej Polaków na Ukrainie.

Zgodnie z ustawą osoba prawna (nazywana często organizacją) "jest organizacją utworzoną i zarejestrowaną według trybu określonego przepisami prawa". Od innych podmiotów wyróżnia ją: wyodrębniony majątek, odpowiedzialność za zobowiązania, nabywanie i dochodzenie praw cywilnych we własnym imieniu, możliwość występowania w sądzie w charakterze pozwanego i powoda.


Wyróżnia się:


osoby prawne prawa prywatnego (tworzone na podstawie dokumentów założycielskich) i

osoby prawne prawa publicznego (tworzone rozporządzeniem prezydenta Ukrainy czy np. samorządu terytorialnego). Osobami prawnymi są spółki, instytucje i inne formy organizacyjnoprawne.

Spółka - organizacja utworzona przez połączenie osób mających prawo udziału w tej spółce. Może być utworzona przez jedną osobę, jeżeli przepisy prawa nie określają inaczej.

Instytucja - organizacja utworzona przez jedną lub więcej osób niebiorących udziału w jej zarządzaniu, przez połączenie (wydzielenie) ich majątku, aby osiągnąć cel określony przez założycieli na skutek wykorzystania tego majątku.


Na Ukrainie spółki dzielą się na tworzone w celu osiągnięcia zysku spółki przedsiębiorcze (podobne do polskich) oraz na nieprzedsiębiorcze. Zadaniem tych drugich nie jest osiągnięcie zysku i jego podział między uczestnikami (np. spółdzielnie konsumenckie, zrzeszenia obywatelskie itp.).

JAK TWORZYĆ OSOBĘ PRAWNĄ

Osoba prawna zaczyna istnieć od momentu państwowej rejestracji. O tym, jak wygląda taka rejestracja, pisaliśmy szczegółowo w DOBREJ FIRMIE z 13 lipca 2004 r.

Ciekawostką może być ścisłe określenie zasad wyboru nazwy podmiotu prawnego (np. do 182 znaków przy nazwie pełnej), o którym mówi dodatkowy akt wykonawczy. Poza wymogami dotyczącymi nazwy obowiązują też szczegółowe zasady stosowania symboli, cyfr, liter alfabetu ukraińskiego, wzory wniosków składanych do rejestru czy też dotyczące wyrobu pieczątek i stempli.

Osoba prawna może mieć filie i przedstawicielstwa, które znajdują się poza jej siedzibą, czyli miejscem rejestracji. Filie i przedstawicielstwa nie są osobami prawnymi. Inaczej jest z oddziałem, który powstaje przez "przejście na podstawie bilansu podziału części majątku, praw i obowiązków osoby prawnej do jednej lub kilku stworzonych nowych osób prawnych".

STATUT WAŻNIEJSZY OD UMOWY

Aby powołać na Ukrainie osobę prawną, jej organizatorzy muszą zacząć od sporządzenia i podpisania dokumentów założycielskich. Dla spółki konieczny jest więc statut lub umowa założycielska, a dla instytucji - akt założycielski.

Wchodząc w spółkę z ukraińskim partnerem, polski przedsiębiorca powinien zadbać o wiarygodne tłumaczenie umowy założycielskiej i statutu. Bardzo wiele kodeksowych regulacji o spółkach zawiera adnotację: "jeżeli w umowie założycielskiej (lub statucie) nie przewidziano inaczej". Dotyczy to często kompetencji wspólników, ich odpowiedzialności i udziału w zyskach. Trzeba więc uważać na treść zawieranych umów.


Wielu polskich prawników czy właścicieli nie przywiązuje szczególnej uwagi do sporządzanych przez stronę ukraińską statutów, często obszernych i ogólnikowych. Tymczasem statut jest na Ukrainie ważniejszy od umowy założycielskiej.

KTO I JAK RZĄDZI W SPÓŁCE

W statucie spółki wskazuje się nazwę, siedzibę, adres, organy zarządu, ich uprawnienia, tryb podejmowania przez nich decyzji, zasady wstępowania do spółki i odejścia z niej.

W umowie założycielskiej z kolei określa się - do chwili utworzenia spółki - zobowiązania uczestników, zasady ich wspólnej działalności oraz warunki przekazania spółce majątku przez wspólników.

Prawo udziału w spółce jest osobistym prawem niemajątkowym i nie może być przekazane innej osobie.

Zarządzaniem spółką zajmują się jej organy, czyli ogólne zgromadzenie wspólników i organ wykonawczy (zarząd). Zgromadzenie podejmuje decyzje o działalności spółki zwykłą większością głosów, jeżeli w dokumentach założycielskich lub w przepisach nie określono inaczej. Jedynie do wniesienia zmian do statutu spółki, wywłaszczenia majątku spółki stanowiącego 50 i więcej procent oraz do jej likwidacji potrzeba nie mniej niż 3/4 głosów. Zwołania ogólnego zgromadzenia mogą żądać wspólnicy, którzy mają nie mniej niż 10 proc. głosów.

Powołany przez ogólne zgromadzenie spółki organ wykonawczy może składać się z jednej lub kilku osób i nazywany jest dyrekcją lub zarządem.

NASTAWIONE NA ZYSK

Obszerną część kodeksu cywilnego poświęca się spółkom przedsiębiorczym, czyli nastawionym na zysk. One z kolei dzielą się na spółdzielnie produkcyjne i spółki gospodarcze. Zagraniczny biznes raczej nie zainteresuje się spółdzielnią, która jest "dobrowolnym zrzeszeniem obywateli na zasadzie członkostwa w celu prowadzenia wspólnej produkcyjnej lub innej działalności gospodarczej, opartej na ich osobistym świadczeniu pracy i połączeniu majątkowych części udziałów jego członków".

Bardziej przydatna będzie znajomość przepisów o spółkach gospodarczych. Z definicji są to osoby prawne, których kapitał statutowy podzielony jest na części między uczestnikami.

Ukraiński kodeks cywilny wymienia pięć rodzajów spółek gospodarczych:


pełną,

komandytową,

z ograniczoną odpowiedzialnością lub dodatkową odpowiedzialnością (niespotykaną w polskim prawie),

akcyjną typu otwartego,

akcyjną typu zamkniętego.
W spółce gospodarczej może uczestniczyć zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Spółkę może utworzyć nawet jedna osoba, z wyjątkiem spółki pełnej i komandytowej. "Udziałem w statutowym kapitale spółki gospodarczej mogą być środki gotówkowe, papiery wartościowe, inne rzeczy lub majątek bądź inne wywłaszczone prawa posiadające wycenę pieniężną".

Art. 118 kodeksu reguluje też kwestię spółek zależnych, czyli takich, w których co najmniej 20 proc. kapitału (dla spółek z ograniczoną i dodatkową odpowiedzialnością) lub co najmniej 20 proc. akcji (dla akcyjnych) należy do innej spółki gospodarczej.

DZIAŁAJĄ RÓŻNIE

Nazwa spółki gospodarczej powinna zawierać imiona (nazwę) wszystkich jej uczestników oraz nazwę typu spółki (np. "spółka pełna", "spółka komandytowa" etc.) lub zawierać imię (nazwę) jednego bądź kilku wspólników z dodaniem słów "i kompania", a także nazwę typu spółki. Dla spółek akcyjnej, z ograniczoną i dodatkową odpowiedzialnością nazwa zawiera nazwę spółki, a także określenie jej rodzaju (np. s.a., z o.o.). Szczegółowe zasady dotyczące nazwy spółek określa ustawa o rejestracji podmiotów prawnych i osób fizycznych.


Te cechy musi zawierać każda spółka. Poza tym istnieją różnice charakterystyczne dla każdego typu spółki. Przykładowo w spółce pełnej każdy odpowiada za pokrycie jej zobowiązań i wierzytelności całym własnym majątkiem i to również za długi powstałe przed jego przystąpieniem do spółki. Natomiast po odejściu z niej odpowiada za zobowiązania jeszcze przez 3 lata. Jeśli w spółce pełnej pozostaje tylko jeden uczestnik, jest to podstawą do jej likwidacji.

Przepisy te stosuje się również do spółki komandytowej. Umowa założycielska musi zawierać takie same elementy jak umowa założycielska spółki pełnej. W spółce komandytowej mamy jednak do czynienia z tzw. pełnymi uczestnikami spółki komandytowej (w Polsce - komplementariuszami) i udziałowcami wnoszącymi dodatkowy kapitał (razem nie więcej niż 50 proc. całości kapitału), którzy nie zarządzają spółką, ale uzyskują część jej dochodu (komandytariusze). W razie likwidacji spółki mogą żądać w pierwszej kolejności zwrotu udziału. Jednych i drugich różni zakres odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością liczba wspólników nie może być większa, niż przewidują ukraińskie akty wykonawcze. Po przekroczeniu tej granicy w ciągu jednego roku, spółkę z o.o. przekształca się w akcyjną. Jeśli spółka z o.o. jest jednoosobowa, to jej uczestnik nie może należeć do innej spółki. Dokumentem założycielskim spółki z o.o. jest statut (ważniejszy od nieobowiązkowej w tym przypadku umowy założycielskiej). Wysokość kapitału spółki nie może być niższa niż ok. 20 500 hrywien, co określa już odrębna ustawa. Do czasu państwowej rejestracji spółki z o.o. jej uczestnicy powinni wpłacić nie mniej niż połowę sumy własnych udziałów. Na wpłatę pozostałości mają rok.

Spółki z dodatkową odpowiedzialnością dotyczą wszystkie przepisy spółki z o.o., z tym, że "w przypadku uznania za bankruta jednego z uczestników jego odpowiedzialność za zobowiązania spółki dzielona jest między innych uczestników spółki, proporcjonalnie do ich części w kapitale statutowym spółki".

W spółce akcyjnej najważniejszym dokumentem jest statut (będący zarazem dokumentem założycielskim). Kodeks cywilny nie określa minimalnej wysokości kapitału zakładowego, ale przewiduje to ustawa o spółkach gospodarczych - nie może być on niższy niż 1250 minimalnych wynagrodzeń.

Część uprzywilejowanych akcji w ogólnej ilości kapitału spółki akcyjnej nie może przekroczyć 25 proc.

W ogólnym zgromadzeniu spółki mają prawo uczestniczyć wszyscy akcjonariusze (bez względu na liczbę posiadanych akcji). Zgromadzenie, zwoływane nie rzadziej niż raz w roku, podejmuje decyzje dotyczące kapitału, likwidacji spółki, wybiera członków rady nadzorczej i zatwierdza roczne sprawozdania finansowe.

Do kontroli sprawozdania finansowego spółka akcyjna powinna co roku zatrudniać niezależnego audytora. Audytu może zażądać także akcjonariusz (akcjonariusze) mający nie mniej niż 10 proc. akcji, ale wtedy to on pokrywa jego koszty.


info@iei.org.pl

Spółki gospodarcze na Ukrainie

pełna - jej uczestnicy zgodnie z zawartą między nimi umową prowadzą działalność przedsiębiorczą w imieniu spółki i solidarnie ponoszą subsydiarną odpowiedzialność za jej zobowiązania (wierzyciele mogą prowadzić egzekucję z majątku wspólników w sytuacji, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna),


komandytowa - podobna do naszej spółki komandytowej,


z ograniczoną odpowiedzialnością - tworzona przez jedną lub kilka osób; udziałowcy odpowiadają za jej zobowiązania do wysokości posiadanych udziałów,


z o.o. z dodatkową odpowiedzialnością - założona przez jedną lub kilka osób; jej udziałowcy ponoszą solidarnie subsydiarną odpowiedzialność za jej zobowiązania; kwota, do jakiej uczestnicy odpowiadają swoim majątkiem, jest dla wszystkich równa jednakowej wielokrotności ich udziałów,


akcyjna - jej kapitał podzielony jest na określoną ilość akcji o jednakowej wartości nominalnej; gdy akcje kierowane są wyłącznie do określonej grupy akcjonariuszy - mamy do czynienia ze spółką akcyjną typu zamkniętego; w przeciwnym wypadku jest to spółka akcyjna typu otwartego.

Licencja Creative Commons
O ile nie jest to stwierdzone inaczej wszystkie materiały na tej stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0 Polska Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Fundacji Edukacji i Rozwoju Przedsiębiorczości.
X